ODRŽIVI I EKOTURIZAM U ZAŠTIĆENIM PRIRODNIM DOBRIMA
Članovi istraživačke grupe:
dr Lazar Lazić, redovni profesor
dr Vladimir Stojanović, redovni profesor
dr Jasmina Đorđević, redovni profesor
dr Anđelija Ivkov-Džigurski, redovni profesor
dr Dragoslav Pavić, redovni profesor
dr Aleksandra Dragin, redovni profesor
dr Tatjana Pivac, redovni profesor
dr Kristina Košić, redovni profesor
dr Igor Stamenković, vanredni profesor
dr Milana Pantelić, redovni profesor
dr Đorđije Vasiljević, vanredni profesor
dr Miroslav Vujičić, vanredni profesor
Kontakt osobe:
dr Lazar Lazić
lazar.lazic@dgt.uns.ac.rs
tel: +381 21 485 2833
fax: +381 21 459 696
dr Vladimir Stojanović
vladimir.stojanovic@dgt.uns.ac.rs
tel: +381 21 450 105
fax: +381 21 459 696
Istorijat istraživanja:
Održivi turizam se, kao vid turističkog razvoja koji strogo kontroliše uticaj turizma na životnu sredinu, ističe kao važan razvojni koncept u savremenom svetu. Neophodnost balansa ekološke, ekonomske i socio-kulturne komponente turizma se zato sve češće ističe u planovima i strategijama razvoja turizma. Održivi turizam je potrebno razvijati u zaštićenim prirodnim dobrima. Kao istovremeno ekološki osetljivi i turistički atraktivni prostori, zaštićena prirodna dobra, u koja ubrajamo i nacionalne parkove, parkove prirode, rezervate, predstavljaju sve popularnije turističke destinacije. Ekoturizam je oblik turizma koji se najčešće vezuje za zaštitu prirode i zaštićena prirodna dobra. Ekoturizam je paradigma održivog razvoja. To je savremeni oblik turizma u kome se kroz edukaciju, volonterske aktivnosti, učenje o prirodi, pomaže očuvanje i zaštita prirode.
Turistički razvoj se u zaštićenim prirodnim dobrima mora prilagođavati činjenici o njihovoj ekološkoj osetljivosti. To, pre svega, podrazumeva određivanje nosećeg kapaciteta i granica prihvatljivih promena, ekološku procenu uticaja, zoniranje turizma i osmišljavanje etičkih kodeksa koji bi pomogli turistima da usklade svoje aktivnosti sa karakteristikama životne sredine i prirodnim vrednostima.
Cilj formiranja ove istraživačke grupe je popularizacija turizma kao važne delatnosti u upravljanju zaštićenim prirodnim dobrima; turističko-ekološka edukacija; osmišljavanje turističkih itinerera koji neće narušiti prirodne vrednosti zaštićenih područja, kreiranje planova i strategija turističkog razvoja na bazi nosećeg kapaciteta i očuvanja vrednosti životne sredine; kao i podsticaj u razvoju prirodnog, ekoturizma i održivog turizma u ekološki najvrednijim predelima naše zemlje.
Aktivnosti:
- Organizovanje naučnih seminara o zaštititi i održivom razvoju (uključujući i turizam) zaštićenih prirodnih dobara,
- Organizovanje edukativnih seminara o mogućnostima održivog korišćenja zaštićenih prirodnih dobara,
- Organizovanje panel diskusija,
- Programi edukacije lokalnog stanovništva i dece školskog uzrasta o izvornim prirodnim vrednostima zaštićenih prirodnih dobara i njihovom očuvanju,
- Izrada strategija održivog turističkog razvoja zaštićenih prirodnih dobara i drugih destinacija u kojima je aktivnost održivog turizma neophodna,
- Izrada naučno-popularnih i propagandnih publikacija o zaštićenim prirodnim dobrima i drugim destinacijama ekoturizma,
- Predlozi i druge planske mere za turističko uređenje zaštićenog prirodnog dobra po kriterijumima održive destinacije.
Saradnja:
- Pokrajinski sekretarijat za urbanizam, graditeljstvo i zaštitu životne sredine
- Pokrajinski zavod za zaštitu prirode
- Svetski fond za prirodu (WWF)
- Turistička organizacija Vojvodine
- Vojvodinašume
- Vode Vojvodine
- Javno preduzeće za nacionalne parkove Crne Gore
Projekti:
- Zaštićena prirodna dobra i ekoturizam Vojvodine
Pokrajinski sekretarijat za zaštitu životne sredine i održivi razvoj AP
Vojvodine.
Trajanje projekta: 2004; 2008.
Rukovodioci: dr Pavle Tomić † (2004) i dr Lazar Lazić (2008).
Projekat uključuje kompleksno proučavanje svih relevantnih karakteristika i funkcija zaštićenih prirodnih dobara u Vojvodini (nacionalni park, specijalni rezervati prirode, parkovi prirode i predeli izuzetnih odlika), koje je objavljeno u monografiji Zaštićena prirodna dobra i ekoturizam Vojvodine. Svako zaštićeno prirodno dobro je predstavljeno kroz najvažnije prirodne
karakteristike – reljef, klima, hidrografija, biljni i životinjski svet; degradaciju i mere zaštite i konačno, potencijale za razvoj turizma. - Idejni projekat “Gudurica– destinacija eko-ruralnog turizma”
Skupština opštine Vršac, sektor zaštite životne sredine.
Trajanje projekta: 2006.
Rukovodilac: dr Vladimir Stojanović.
Idejni projekat obuhvata definisanje i postavljanje osnovnih postulata potencijalne destinacije eko-ruralnog turizma u Gudurici i njenoj okolini. Projekat uključuje procenu upotrebne vrednosti prirodnih i kulturnih resursa, analizu razvoja receptivne osnove, analizu konzervacije i rekonstrukcije objekata od značaja za vinski turizam, razradu koncepta raznovrsne ponude, studiju objedinjavanja turizma sa preostalim privrednim delatnostima. - Studija izvodljivosti razvoja ekoturizma u zaštićenim prirodnim dobrima Vojvodine (sa posebnim osvrtom na Ramsarska područja)
Fond za zaštitu životne sredine Republike Srbije i Pokrajinski sekretarijat za zaštitu životne sredine i održivi razvoj
Trajanje projekta: 2010-2011.
Rukovodilac: dr Vladimir Stojanović
Studija analizira turističke potencijale Vojvodine od značaja za razvoj ekoturizma u zaštićenim prirodnim dobrima i njihovoj okolini (geodiverzitet, biodiverzitet, predeo, kulturno-istorijske vrednosti, turistička receptiva), demografski potencijal naseljenih mesta u okruženju zaštićenih prirodnih dobara, odnos vladinog i nevladinog sektora prema ekoturizmu i potencijalno tržište. Zaključna razmatranja daju odgovore na važna pitanja o razvoju ekoturizma (odnos upravljača zaštićenih prirodnih dobara prema ekoturizmu, stejkholderi, ekoturisti, konkurencija, promocija i organizacija ekoturizma). - Ramsarska područja Vojvodine, Labudovo okno.
Trajanje projekta: 2014.
Koordinator: Lazar Lazić - Wetland Conservation Danube-Drava-Mura Transboundary Biosphere Reserve DDM
WWF International Danube-Carpathian Programme, Vienna, Austria
Trajanje projekta: 2012-2013.
Koordinator: Vladimir Stojanović - Ramsarska područja Vojvodine, Slano Kopovo.
Trajanje projekta: 2012.
Koordinator: Lazar Lazić - European Charter for Sustainable Tourism in Protected areas (Special Nature Reserve Gornje Podunavlje – Strategy for Sustainable Tourism, Action plan, Application report)
Trajanje projekta: 2013-2014.
Koordinator: Vladimir Stojanović - Master plan održivog razvoja Fruške gore od 2012. do 2022.
Trajanje projekta: 2010-2011.
Koordinator: Lazar Lazić - Regionalni prostorni plan AP Vojvodine do 2020. godine (naučna ekspertiza za oblast Životna sredina, predeli, prirodna dobra)
Trajanje projekta: 2010.
Koordinatori: Milan Matavulj i Vladimir Stojanović - Ramsarska područja Vojvodine, Obedska bara.
Trajanje projekta: 2010.
Koordinator: Lazar Lazić - Studija o stanju životne sredine u AP Vojvodini 1998-2008.
Pokrajinski sekretarijat za zaštitu životne sredine i održivi razvoj AP Vojvodine.
Trajanje projekta: 2009.
Koordinator: dr Lazar Lazić - Održivo korišćenje i prezentacija zaštićenih i potencijalno zaštićenih prirodnih vrednosti u
Vojvođanskom Podunavlju
Društvo mladih istraživača „Branislav Bukurov“.
Trajanje projekta: 2008/2009.
Rukovodilac: dr Vladimir Stojanović - Ramsarska područja Vojvodine, Stari Begej-Carska bara.
Trajanje projekta: 2008.
Koordinator: Lazar Lazić - Establishing ecotourism as a tool for improving transboundary management of the Lower Drava and Danube River confluence in Croatia, Hungary and Serbia-Montenegro Blue Danube and WWF International – DCP
Trajanje projekta: 2006.
Koordinator: dr Vladimir Stojanović - Ekološko obrazovanje i aktivna zaštita prirodnih vrednosti predela oko toka Mostonge
Trajanje projekta: 2005.
Rukovodilac: dr Vladimir Stojanović
Odabrane reference:
- Stojanović, V., Đorđević, J., Lazić, L., Stamenković, I., Dragićević, V., (2014): The principles of sustainable development of tourism in the special nature reserve Gornje Podunavlje and their impact on the local communities. Acta geographica Slovenica, 54 (2), 391-400.
- Pantelić M., Đurđev B., Stankov U., Dragićević V., Dolinaj D., (2012): Water Quality аs аn Indicator оf Local Residents’ Attitudes Towards Tourism Development: A Case Study оf Settlements Along Veliki Bački Kanal, Vojvodina, Serbia. Knowledge and Management of Aquatic Ecosystems, 404 (09), 1-19.
- Vasiljević, Dj. A., Marković, S.B., Hose, T.A., Smalley, I., O’Hara-Dhand, K., Basarin, B., Lukić, T., Vujičić, M.D., (2011): Loess towards (geo) tourism – proposed application on loess in Vojvodina region (north Serbia). Acta geographica Slovenica. 51 (3), 391-406.
- Hose, T. A., Vasiljević, Dj.A., (2012): Defining the Nature and Purpose of Modern Geotourism with Particular Reference to the United Kingdom and South-East Europe. Geoheritage 4/1-2, 25-43.
- Vujičić, M.D., Vasiljević, Dj.A., Marković, S.B., Hose, T.A., Lukić, T., Hadžić, O., Janićević, S., (2011): Preliminary geosite assessment model (GAM) and its application on Fruška Gora mountain, potential geotourism destination of Serbia. Acta geographica Slovenica. 51 (3), 361-376.
- Lazić, L., Pavić, D., Stojanović, V., Tomić, P., Romelić, J., Pivac, T., Košić, K., Besermanji, S., Kicošev, S., (2008): Zaštićena prirodna dobra i ekoturizam Vojvodine. Departman za geografiju, turizam i hotelijerstvo, Prirodno-matematički fakultet, Novi Sad.
- Stojanović, V., Mijović, D., (2008): Evaluation of Geodiversity of the Western Bačka Danube Region in the Planning Documents and Opportunities for Improvement. Zbornik radova Geografskog instituta „Jovan Cvijić”, Srpska akademija nauka i umetnosti, 5-16,
- Stojanović, V., Pavić, D., Ristanović, B., (2009): The Implementation of the Principle of Sustainable Development in the Special Nature Reserve „Stari Begej-Carska bara”. Geographica Pannonica, 13 (2),
- Stojanović, V., Savić, S., (2013): Management Challenges in Special Nature Reserve „Gornje Podunavlje“ and Preparations for its Proclamation of Biosphere Reserve. Geographica Pannonica, 17 (4), 98-105.
- Kicošev, V., Romelić, J., Matavulj, M., (2011): Analysis of local stakeholder surrouding the future protected areas of Vojvodina in the function of sutainable rural devalopment. Priroda, 151-166.
- Pašić M., Dolinaj D., Stojanović V., (2008): The importance of preservation of autochthonous biotope of pannonian plane in the area of nature reserve „Pašnjaci velike droplje“ for education and ecotourism development. Turizam, 12 (1), 23-29.
- Stojanović, V., Pavić, D., Mesaroš, M., (2012): Ritovi Bačke: geografske karakteristike, isušivanje, korišćenje i zaštita prirode. Matica srpska, Novi Sad.
- Stojanović, V., Stamenković, I., (2008): Geoturizam u strukturi savremenih turističkih kretanja. Glasnik srpskog geografskog društva, LXXXVIII (4), 53-58.
- Stojanović, V., (2011): Turizam i održivi razvoj. Departman za geografiju, turizam i hotelijerstvo, Prirodno-matematički fakultet, Novi Sad.
- Stojanović, V., (2014): Geografija životne sredine. Departman za geografiju, turizam i hotelijerstvo, Prirodno-matematički fakultet, Novi Sad.